Dit is deel 2 van een driedelige reeks. Lees ook deel 1 en deel 3
Het mythische verhaal van de torenbouw van Babel uit het bijbelboek Genesis vertelt ons iets fundamenteels over de ontwikkeling van de mens. Het verhaal laat een patroon zien dat we keer op keer door de geschiedenis terugzien.
De natuur als vijand
In de Midrasj lezen we dat de mensen van Babel bang waren dat de hemel nogmaals zou instorten, net als tijdens de ‘zondvloed’. Ze zagen deze grote natuurramp als een natuurlijk fenomeen dat periodiek plaatsvond. Het doel van de toren was om op de een of andere manier het natuurlijke weerpatroon te beheersen.
Er is niets nieuws onder de zon. Vandaag zien we hetzelfde patroon: de natuur wordt gezien als iets wat beheerst en gecontroleerd moet worden, in plaats van als iets waar we deel van uitmaken. Het is fascinerende hoe we met wetenschap het mysterie hebben willen ontrafelen. Inmiddels willen we zelfs het klimaat beïnvloeden met technologie en er wordt onderzocht hoe we met weermodificatie zonlicht kunnen blokkeren. De mens keert zich nu zelfs tegen de bron van het leven zelf.
Eén volk, één taal
Een andere kijk op het verhaal van Babel vertelt dat de mensen de eerste sociale ingenieurs waren – in de hoop een utopische samenleving te creëren waarin iedereen als één leefde en dacht. Individualiteit en culturele diversiteit werden als een bedreiging gezien. Ze wilden dat iedereen in één gecontroleerde omgeving zou leven.
Het probleem met hun plan was dat het de eerste stap was in de richting van een tirannieke staat waar geen individuele uiting zou worden getolereerd. De toren was een monument om toewijding aan hun gemeenschappelijke doel te inspireren: namelijk overleven.
Babel betekent verwarring. Met het bouwen van onze technocratische toren, neemt ook de spraakverwarring in onze wereld en maatschappij steeds meer toe. De spraakverwarring zien we in de toenemende verdeeldheid en polarisatie.
Wij zijn allemaal helaas al de slachtoffers van deze verwijdering, ook al voelen we dat vaak niet omdat we denken in termen van beschaving of ontwikkeling. Wij zien onszelf als ontwikkeld, en anderen als arm en onderontwikkeld. Het erge is dat we naïef of onwetend zijn over wat dat betekent voor onze beschaving en voor onszelf.
Onze beschaving voor het verval
We vergeten dat de manier waarop wij in het Westen de afgelopen decennia leefden, de meest luxe positie is waarin de mensheid ooit heeft verkeerd. Materiële overvloed alom. We hebben de top van de piramide van Maslow bereikt. Nu zien we een kant van wat er daarna gebeurt: de hang naar macht en controle.
Want alle vooruitgang heeft een keerzijde. In onze ontwikkelingsdrang, en het bouwen van onze veiligheid, zijn we de essentie van het leven kwijtgeraakt. Onze veiligheid en economische groei gaat ten koste van onze gezondheid, ons medeleven, onze vreugde, ons geluk.
En we benadrukken iedere keer hoe goed we wel niet zijn in ons bouwen aan die toren. Onze technologie is nu onze vermeende redding. Daarmee houden we controle, kunnen we alles meten, bijhouden, monitoren, organiseren. We willen uiteindelijk dit leven onder controle krijgen.
Maar het leven is niet te controleren. Ieder leven kent onverwachte wendingen. En ook de natuur laat niet met zich spotten. Een mens kan drie dagen zonder water en wat langer zonder eten. We zijn zo afhankelijk geworden van onze systemen en alle technologie die dat in stand houdt.
Het meest natuurlijke wat een mens kan doen, namelijk geboren worden, hebben we het meest gemedicaliseerd. Wie geen pijn wil voelen kan een prikje krijgen. Het is een teken dat het vertrouwen in het leven zelf, in de natuur (onze eigen natuur), historisch laag is. De volgende stap is kunstmatige baarmoeders en kunstmatige geboortes. Toch gaat die ontwikkeling gewoon door, mede dankzij de wetenschap. Gewoon omdat het kan.
Een nieuwe orde
Als je vanuit een meer holistisch oogpunt naar de wereld kijkt, dan zie je een enorme overgang in het menselijk bewustzijn. In die verschuiving gaat het oude en machtige Babel ten onder. Het moet plaatsmaken voor een nieuwe en andere orde.
We zouden er niet van moeten opkijken als ook de machtige wereldmachten hun positie gaan verliezen en dat gevestigde structuren ten onder gaan aan hun eigen ambities en hoogmoed waarin ze denken alles en iedereen te kunnen controleren.
Onze wereld beweegt steeds meer richting een technologische gevangenis, tenzij we onszelf losmaken van onze afhankelijkheid van die systemen. Uit de as en de puinhopen van wat straks overblijft, zullen wij mensen zelf een nieuwe wereld moeten bouwen.
Dit is deel 2 van een driedelige reeks. Lees ook deel 1 en deel 3