Unschooling, thuisonderwijs, emigratie en je eigen weg vinden met je kinderen
laatste update:voorjaar 2023
Wat is unschooling en kan dat in Nederland? Ik ga in dit artikel iets delen over onze keuze om met onze kinderen een andere weg te gaan dan binnen het reguliere schoolsysteem zoals we dat in Nederland gewend zijn. In Nederland is schoolplicht. Dat betekent dat je kind verplicht naar een gebouw moet. Ook al wil jij of je kind er niet heen. Natuurlijk zijn er uitzonderingen op de regel. En aan de hand van artikel 5b heb je als ouder ook het recht om je kind wel thuis op te voeden en zelf te onderwijzen. Het is goed om te beseffen dat je als ouders rechten hebt en dat de overheid niet de baas is over je leven en hoe jij je leven leeft en je kinderen opvoedt. Wat wij leerden is dat je altijd een keuze hebt, maar omdat de meeste ouders geen keuze maken, wordt de keuze voor hen gemaakt.
Wij kozen een route die voor ons klopte. namelijk: we vertrokken naar het buitenland, eerst als digitale en reizenden nomaden. Als zoekende mensen. Op zoek naar nieuwe wegen, naar zingeving, naar (innerlijke) bevrijding. Al die dingen hebben we onderweg gevonden en uiteindelijk werd dit reizen en zoeken een emigratie en zijn we momenteel woonachtig op de plek waar het voor ons begin: Bali.
Hoe het begon?
Misschien heb jij net als wij zo’n knagend gevoel van binnen dat het ook anders kan. We voelden ons vaak geleefd en beperkt in plaats van dat het dagelijkse leven ons diende. Ergens diep van binnen wisten we ook dat er een andere manier van leven, opvoeden en onderwijs mogelijk was. De vraag was natuurlijk, hoe komen we van ons leven hier, van het stramien en de keurslijf waar we in zitten, naar waar we naartoe willen?
In deze blog vertel ik je hoe ik met mijn gezin deze overgang maakte. Naar een andere manier van leven waarbij we ons leven in Nederland inruilden voor een toch wel compleet andere manier van leven. Voor ons was het allesomvattend. Het omhelst onze dagelijke manier van leven, ons werk, onze opvoeding en onze plek in de maatschappij en ga zo maar door.
Als je kiest voor een route die anders is dan wat als ‘de norm’ en ‘normaal’ wordt ervaren, dan weet je dat je op een avontuurlijk pad bent. Maar we ontdekten een leven waarin onze kinderen niet langer naar een reguliere school gaan en toch enorm veel leren en zichzelf blijven ontwikkelen. En wij ook. Onze drie kinderen zijn geboren in 2007, 2010 en 2013. In 2018 lieten we het Nederlandse onderwijssysteem achter ons. We weten niet of we er ooit naartoe terug zullen keren, maar we houden wel de deur open voor onze kinderen mochten ze ooit in NL willen studeren. Want ook dat kan gewoon. Op dit pad merkten we dat het vraagt om op een andere manier te gaan denken, in mogelijkheden en kansen, niet in beperkingen. Daarin ontdekken we steeds dat de wereld en het leven zelf onze grootste leermeester en klaslokaal is.
Ik kan niet zeggen dat ons leven precies is wat we er van tevoren van verwachten toen we het systeem achter ons lieten. Er zijn zeker ook uitdagingen, maar het is een onvergetelijke reis en ervaring waardoor je ogen op een geheel andere manieren geopend worden. Wat we ervaren is veel meer tijd en aandacht voor elkaar, vergbetering van onze onderlinge relaties, meer diepgang, en ook het gevoel dat we weer aan het roer staan van hoe wij als gezin willen leven met onze kinderen. Dit is onze reis, ons verhaal, en wij staan aan de roer van dit schip wat we ons gezin noemen.
Door de jaren heen heb ik heel veel mensen gezien die met de beste bedoelingen de bestaande onderwijssystemen wilden veranderen. En ook al heb ik daar respect voor, onze conclusie was dat we daar niet op konden wachten, omdat onze kinderen al lang volwassen zouden zijn, mocht die grote verandering er ooit komen.
Wake-up call
Vanaf het moment dat onze oudste zoon naar school moest, begon het bij ons te knagen. Eigenlijk al veel eerder, want voordat we kinderen hadden, genoten wij van een relatief vrij leven waarin we ons vooral richten op onze eigen ontwikkeling en waarin we ook met regelmaat voor langere perioden in het buitenland hadden gewoond of gereisd. We dachten nog dat de wereld voor ons open lag, tot het ritme van school en werk het overnam! Ons relatief vrije leven was daarmee snel voorbij. En ergens is dat ook oke, het leven kent fases en zo ontwikkelen we ons. Maar toch…
In het gareel
Het vaste stramien van vijf dagen naar school, de manier van onderwijs en wat dit voor effect had op onze kinderen (we zagen ze veranderen) maakte ons niet echt blij. De CITO toetsen, prestatiedruk, de groepsdynamiek tussen kinderen onderling en jaar in jaar uit dezelfde gekte rond Sinterklaas, Kerst en Pasen (om maar iets te noemen). Het was niet echt het leven wat wij voor onszelf en onze kinderen voor ogen hadden, maar ja, wat doe je eraan… Veel gezinnen vinden het normaal dat ze eigenlijk weinig zelf te kiezen hebben. Je accepteert je dagelijks realiteit omdat iedereen zo leeft, maar wat als je het anders wilt? En heb je eigenlijk nog wel de keuze?
Wat wij wel wilden
Wat wij verlangden was verbindingen en community met like-minded mensen. Mensen die bewust in het leven stonden. Het liefst wilden we een internationale gemeenschap van gezinnen om samen te groeien en te ontwikkelen buiten de gevestigde paden. En we wilden onszelf blijven ontwikkelen. We wilden groeien en leren.
Settelen
In een periode van tien jaar waarin onze kinderen opgroeiden, gingen we door allerlei fases en stelden we onself ook allerlei vragen die je zelf misschien ook wel herkent. Misschien moesten we een duidelijker carrière pad en een plan voor onze toekomst maken? Al onze vrienden, familie en kennissen waren inmiddels goed gesetteld en wij leken maar geen rust te ervaren in de dagelijkse gang van zaken. Moesten wij ons ook maar eens voorgoed settelen? Een soort overgave aan het leven zoals het was? Verhuizen naar een andere plek in NL, een plek waar een vrije school was of een andere vorm van onderwijs die ons aansprak. Het lukte ons niet om de puzzel te leggen en ik zat ondertussen in een familiebedrijf waar ik ook mijn verantwoordelijkheden had. Dus je zou kunnen zeggen dat we al lange gesetteld waren, maar zo voelde dat voor ons niet. Nu zie ik dat als mijn ziel die nog iets anders in mijn leven wakker wilde maken. Daarvoor moest ik op reis gaan…
Wat is er mis met het onderwijs?
Het is zeker niet mijn intentie om af te geven op het Nederlandse onderwijssysteem, Er is zeker een plek voor en sommige dingen hebben we in NL goed voor elkaar. Maar het leven is een package deal en de vraag is of de voordelen opwegen tegen de nadelen. Toch kan ik er niet omheen om een aantal punten te benoemen die niet bevorderlijk zijn voor de ontwikkeling van kinderen. En die ligt niet op het leren lezen of schrijven, maar veel meer op het sociaal-emotionele. Het moeten presteren op jonge leeftijd, het onderlinge vergelijken. De volle klaslokalen met kinderen van dezelfde leeftijd. De grote aandacht voor kennis uit een boek. En dan de groepsdruk op middelbare scholen en de de belangrijkste vraag die alle kinderen aan hun ouders stellen: ‘waarom moet ik dit leren of weten?’ En het antwoord is: dat moet gewoon want ja, dat hebben we zo bedacht…
Het schoolsysteem is niet fout, maar het is ook niet de enige weg naar Rome.
Kinderen stellen heel veel vragen en hebben een natuurlijk nieuwsgierigheid naar het leven. Het zit in ons allemaal om ons voortdurend te blijven ontwikkelen en te groeien. Wij ontdekten dat hoe langer onze kinderen op school zaten, hoe minder interesse ze hadden om vanuit zichzelf te leren. Ook merkten we dat hun gedrag veranderde naarmate ze langer op school zaten. Mijn zoon had een lange zomervakantie nodig om weer bij zichzelf te komen. Enfin, iedere ouder zal zijn eigen verhaal en uitdagingen hebben in het leven en ook op school en met het onderwijs. De vraag is of je moet accepteren hoe het is, of dat er ook andere wegen zijn. En natuurlijk zijn er andere wegen, maar die vergen wel meer van je als ouder. Want in feite besteden we het leren en opvoeden van onze kinderen grotendeels uit aan de overheid, middels school. Ik zou het fijn vinden als dat weer een open gesprek wordt, met de keuzevrijheid voor iedere ouder of je dat wel of niet wilt.
Onderwijs voor de nieuwe wereld
Onderwijs zou een hoger doel moeten dienen dan het aanleren van kennis en vaardigheden om je mee te laten draaien in de maatschappij. Wat is dan de reden dat er zoveel tijd gaat in het aanleveren van academische vaardigheden, kennis, en tegenwoordig ook van overheidspropaganda? Zijn onze kinderen daarmee voorbereid om als zelfstandige, scheppende en creatieve wezen in de wereld te staan? Klaar voor de wereld van morgen? Ik denk van niet. Veel belangrijker is aandacht voor de persoon die ze kunnen worden. Voor wie zij persoonlijk en als individueel kind zijn. Dat ze zichzelf mogen zijn en op hun eigen manier en tempo mogen ontwikkelen en ontdekken. Dat ze leren om dicht bij zichzelf te blijven, gestuurd door hun eigen interesses en nieuwsgierigheid.
Kinderen het vertrouwen teruggeven
Uiteindelijk draait het allemaal om vertrouwen. Als wij vertrouwen hebben in onze kinderen, hoeven we ze niet te testen met CITO’s en andere toetsen. Als wij vertrouwen dat kinderen alles al in zichzelf hebben voor hun eigen ontwikkeling, dan geven we ze tijd om het op hun eigen ritme en manier te doen. Juist het duwen en trekken om ze toch vooral mee te laten doen met hun klas en leeftijdsgroep zorgt voor zoveel frustratie en ongelukkige kinderen.
Onze kinderen deden het trouwens heel goed op school, qua prestaties. Mijn dochter Linde kwam vanaf de kleuterschool al iedere dag thuis met een sticker op haar voorhoofd! In groep drie en vier was ze de beste leerling van de klas en in groep vijf wilde ze het zo perfect doen dat ze er ongelukkig van werd. Ook dat is het gevolg van een systeem van straffen en belonen. Als je het goed doet krijg je een ster en wordt je geprezen, als je het niet goed doet, voel je je minder dan de rest van de klas.
Ons onderwijs wordt getypeerd door het gebrek aan vertrouwen in kinderen. Dat blijkt uit de grote mate van sturing, toetsing en druk die kinderen voelen om mee te doen in een vorm. Onze hele maatschappij is eigenlijk gebaseerd op een diep wantrouwen. Terwijl we weten dat vertrouwen de basis is van alles wat we creëren. Ik denk dat dat een universeel principe is wat we in ons onderwijssystemen en ook als ouders vaak nog niet begrijpen. Dat we nog veel te vaak onszelf en kinderen langs een lat leggen waarmee we gaan meten en vergelijken. Dat eindeloze vergelijken is een soort ziekte van de maatschappij waar kinderen al op jonge leeftijd mee geïnfecteerd worden. Dat vinden we blijkbaar heel lastig om los te laten. Hoe vaak zijn onze verwachtingen van een kind leidend in hoe we opvoeden en onderwijs invullen? Terwijl ieder kind op zijn of haar eigen tijd en manier er wel komt, zolang wij als ouders en begeleiders niet in de weg gaan staan, maar als een liefdevolle en aanwezige kracht er voor ze zijn? En dat zij voelen dat ze het in dit leven nooit alleen hoeven te doen.
Vertrouwen hebben in je kinderen kan alleen als je zelf ook vertrouwen hebt in het leven en in jezelf. Dus als je van plan bent om buiten de gebaande paden te gaan, dan ga je daarmee ook een heel proces met jezelf aan. Een proces waarin je dus ook oog in oog komt te staan met jezelf. Uiteindelijk gaat het niet zozeer om hoe je met je kinderen om moet gaan, maar om hoe je met jezelf om gaat. Prachtig proces om echt voor jezelf en je leven te gaan staan.
De eerste stap naar verandering
De hamvraag is of je het vertrouwen in het systeem hebt of dat je zelf de regie meer in handen wilt of moet nemen. Dat is een vraag die iedereen zelf zal moeten beantwoorden. Als jij het anders wilt, dan zul je zelf de stappen moeten zetten. Niemand gaat het voor je doen, alhoewel er wel mensen zijn die je kunnen inspireren en ondersteunen op jouw weg.
Naar het buitenland vertrekken
Betekent dat je je goed moet voorbereiden. En als je een overstap moet maken van een baan in Nederland, dat je dan ook ondernemer wordt een een eigen bedrijf moet opzetten. Het internet kan er wel voor zorgen dat je een online bedrijf kunt opzetten zodat je overal ter wereld kan werken met datgene waar je gepassioneerd over bent. Wil je daarbij begeleiding, laat het me zeker even weten.
Mijn vrouw Tryntsje en ik werken beide online, waarin we de afgelopen jaren veel hebben geleerd en zijn gegroeid. In wat voor ons wel en niet werkt enz.
De regie terug nemen
Hoe ga jij verder? Voor ons waren er een paar momenten die bepalend waren. Het moment dat we in september 2018 de kinderen voor de laatste keer uit school haalden na een feestelijke traktatie en mooi afscheid, voelde voor ons alsof we weer aan het roer van ons leven gingen staan en we onze kinderen weer terug hadden. In oktober zaten we in het vliegtuig en gingen we op weg naar een ander leven.
Human Design voor kinderen
Vier jaar verder
De reis naar unschooling heeft ons geleerd om op een andere manier naar het leven en naar onze kinderen te kijken. Onze kinderen zijn trouwens niet voortdurend alleen maar thuis geweest. Onze jongste ging een tijd naar een kleine alternatieve school (niet te vergelijken met regulier onderwijs). Onze oudste zoon gaat momenteel (2023) naar een alternatieve school zodat hij aansluiting heeft met leeftijdsgenoten. En ook kan hij, als hij dat wil, een examen doen en zo alsnog instromen op een vervolgopleiding mocht hij dat willen. Deze manier van leven maakt dat je als ouder veel meer betrokken bent bij de opvoeding en de ontwikkeling van je kind. En vaak zijn we ook zoekende naar wat onze kinderen nodig hebben. Dat betekent veel gesprekken met elkaar als ouders, maar ook met onze kineren onderling. We gebruiken daarnaast een Engelse (Amerikaanse) lesmethode voor het thuisonderwijs. Het was zeker niet vanaf dag een een succes, maar we leerden de afgelopen jaren met vallen en opstaan een nieuwe levensstijl aan. En ook daarin stellen we soms bij. Na vier jaar kunnen we eindelijk zeggen dat we stabiliteit gevonden hebben in deze levenststijl.
Ieder kind is anders. Voor sommige kinderen is structuur belangrijker dan voor andere kinderen. Sommige kinderen gedijen prima in het onderwijssysteem, andere kinderen totaal niet. Wij ontdekten dat we ook zonder het onderwijssysteem onze kinderen van alles konden bieden waardoor ze zich bleven ontwikkelen. Ze groeien op als blije, vrije en blote-voeten kinderen.
Hoe ga je je dan voorbereiden op het leven in de maatschappij?
Wat ik steeds scherper ging zien, na vier jaar buiten gebaande paden, is dat het leven in de basis vrij eenvoudig is. Als het gaat om de ontwikkeling van kinderen zou je heel simpel kunnen zeggen: ontdek en ontwikkel je natuurlijke talent, meestal iets waar je interesse naar uitgaat, wat je leuk vindt, waar je energie van krijgt en waar je affiniteit mee hebt. Ontwikkel jezelf en je talent verder. Als je daarmee in je levensonderhoud wilt voorzien, leer dan ook ondernemerschap. In principe heb je daar geen school voor nodig, wel vaardigheden die je moet ontwikkelen. En rolmodellen die het al voorleven. Het leer en ontwikkelingsproces ontstaat meestal op een natuurlijke manier wanneer je de innerlijke motivatie daarvoor voelt. Maar omdat we zo ver verwijderd zijn van natuurlijke leerprocessen is alles in onze maatschappij gebaseerd op sturen, meten, vergelijken en controleren, vaak vanuit een angst dat het anders niet goed komt. En dat is ook de energie die kinderen vaak meekrijgen van ouders en school. Wat mij betreft is er dus een grote transitie nodig in ons denken en handelen rondom de manier waarop we kinderen willen klaarstomen voor deze wereld.
Wat ga jij doen?
De afgelopen jaren hebben we ook andere mensen mogen inspireren en soms ook begeleiden in het zetten van deze of soortgelijke stappen. Misschien vind je het fijn om eens door te praten of wil je hulp bij het krijgen van inzicht en helderheid over welke keuze nu echt klopt voor jou?
In mijn werk begeleid ik mensen die voor grote keuzes staan in hun leven en op zoek zijn naar helderheid en richting. Hoe ga je om met je angsten of twijfels bij grote levenskeuzs? Wat heb je praktisch nodig? Vaak zien we dat bij het verlangen om je kinderen uit school te halen ook andere thema’s spelen rondom werk en ondernemen en je financien, maar ook familie en je relaties of zelf je plek in de maatschappij. Wil jij eens doorpraten en wellicht een orienterend gesprek omdat je op zoek bent naar helderheid en richting? Dat kan. Voel je vrij om even contact met me op te nemen door me een mailtje te sturen met een korte motivatie. Ik reageer dan binnen 24 uur om een afspraak met je te plannen.
